Laboratorium van de Tussenruimte
Programma

Juni 2007 – zomer 2009

In het Laboratorium Transformatieruimte worden door deelnemers uit uiteenlopende disciplines duurzame concepten ontwikkeld voor zowel de ‘tussentijd’ (de vaak langdurige periode van sloop en nieuwbouw) als voor transformatiewijzen. Er wordt gezocht naar methodes, die inspelen op de specifieke dynamiek van stedelijke transformatiegebieden, waarbij de globale samenhang en de context van het tussengebied en belangrijke rol speelt. Het Laboratorium Transformatieruimte wil deze vernieuwende concepten toegankelijk maken voor een breed publiek met de verwachting daarmee het nationale discours rondom herstructurering te stimuleren.

In Nederland vindt al geruime tijd in veel ‘probleemwijken’ grootschalige herstructurering plaats. Nu de Haagse wijk Transvaal bijna halverwege haar vernieuwing is beland en door de nieuwe minister Ella Vogelaar (Wonen Wijken en Integratie) tevens 40 wijken in Nederland zijn aangewezen die getransformeerd moeten worden tot prachtwijken is het tijd voor een pas op de plaats. Wat betekent het herstructureringsproces - in het algemeen en voor Transvaal in het bijzonder? Hoe wordt er met de ‘tussentijd’ vol dichtgetimmerde huizenblokken en braakliggende terreinen om gegaan, een fase van langdurige leegstand en uit elkaar vallende sociale verbanden? Welke methodes zijn toepasbaar om deze fase niet alleen te verbloemen maar juist te benutten? Voldoet de huidige manier van transformeren of zijn er ook andere manieren denkbaar? En wat kunnen kunstenaars, architecten, ontwerpers betekenen in dit proces?

In het kader van Hotel Transvaal heeft OpTrek het Laboratorium Transformatieruimte opgezet en verder ontwikkeld in samenwerking met Iris Schutte, architect.
Vanaf juni 2007 t/m december 2008, worden tweemaal per jaar gasten uit Nederland en het buitenland (kunstenaars/ ontwerpers/ architecten/ stedenbouwkundigen/ sociale wetenschappers) uitgenodigd, die zich in hun praktijk bezig houden met tijdelijk gebruik van stedelijke tussenruimtes. De gasten geven presentaties over hun werk, nemen deel aan de workshops en aan een door lokale gastheren voorbereidde tour die de gasten inzicht geeft in de ontwikkelingen ter plekke. Tevens vindt er een publieke lezing van een deskundige ‘speciale gast’ plaats bij de kunstinstelling Stroom Den Haag. Na afloop van de workshop worden de resultaten aan deskundig publiek gepresenteerd en ter discussie gesteld.


Workshop #1 Mapping
5 juni t/m 8 juni 2007

Doel: Het blootleggen van aspecten, potenties, mogelijkheden en gegevens die van belang zijn voor transformatiegebieden maar die doorgaans onderbelicht blijven. Dit ter ontwikkeling en uitbreiding van het programma voor opgaven in transformatiegebieden.

Dagvoorzitter: gespreksleider Chris Keulemans

Deelnemers:
Like Bijlsma (VROM & Suboffice), Elma van Boxel (ZUS Zones Urbaines Sensibles), Cihan Bugdaci (MEMAR DUTCH architecten), Krijn Christiaansen (ontwerper openbare ruimte) , Marjolein Dijkman (kunstenaar) , Onno Dirker (kunstenaar, bureau Veldwerk) , Ergün Erkocu (MEMAR DUTCH architecten), Anne Hemker (socioloog kunst & cultuur), Renato Jeuken (BEELDING architectuur & stedenbouw), Erik de Jong (BEELDING architectuur & stedenbouw), Jan Jongert (2012 architecten & Recyclicity), Kristian Koreman (ZUS Zones Urbaines Sensibles), Hieke Pars (beeldend kunstenaar), Tamar Post (projectleider woningbouwcorporatie Staedion), Hans Venhuizen (bureau Venhuizen, culturele planologie), Peter Zuiderwijk (grafisch vormgever)

Externe Informanten:
Marijke Bijl (OKIA), Geert ten Hertog (Staedion Den Haag), Richard Kleinegris (DSO gemeente Den Haag), Luc Meuwsen (OCW gemeente Den Haag), Neeltje Dijkstra (bewoner Transvaal en werkzaam bij St. Boog), Elshad en Yusif (bewoner Transvaal), Steven van Schuppen (historicus), Jan Wijle (hoofd kunst in de openbare ruimte/architectuur, Stroom Den Haag)


Openbare lezing en discussie bij Stroom:

Peter Lang (Stalker/ON), lezing
Woensdag 6 juni 2007, 20:00 uur
onder leiding van Chris Keulemans

Stalker/ON is een hybride collectief gevestigd in Rome, dat omschreven kan worden als een laboratorium voor stedelijke kunst. Het collectief onderneemt o.a. architectonische acties gericht op verlaten of braakliggende gebieden in de stad en probeert zo alternatieven te vinden voor stedelijke interventies. Als zodanig is deze werkwijze verwant aan die van de Situationisten. Architect Peter Lang presenteerde op 6 juni 2007 enkele projecten aan de hand waarvan hij de methodiek en achtergrondideeën van Stalker/ON verduidelijkte. Hij ging daarna in gesprek met publiek en gasten van het Laboratorium Transformatieruimte, welke deel uitmaakte van het project Hotel Transvaal.

Locatie: Stroom Den Haag, Hogewal 1-9
Organisatie: Mobiel Projectbureau OpTrek

Presentatie en expertmeeting in het Nutshuis
n.a.v. de workshop 'Mapping'
Vrijdag 8 juni, 15.30 inloop - 18:00 uur aansluitend borrel

De workshop eindigde met een presentatie en discussie in het Nutshuis in Den Haag centrum waardoor de resultaten van de workshop in een breder veld konden worden getoetst en becommentarieerd.
Locatie: Nutshuis, Den Haag, Riviervismarkt 5, 2513 AM Den Haag (tram) 17
Organisatie: Mobiel Projectbureau OpTrek en Iris Schutte In Situ, architect

Discussie onder leiding van Chris Keulemans en Lucas Verweij (directeur Academie voor bouwkunst Rotterdam)

Alle deelnemers van de workshop

Externe experts:
Piet Breebaart (bureau interim- en projectmanagement, Den Haag)
Annius Hoornstra (directeur Vastgoed & Ontwikkeling,, Haag Wonen)
Olof van de Wal (directeur KEI, kenniscentrum stedelijke vernieuwing)
Siebe Thissen (hoofd beeldende kunst in de openbare ruimte, CBK Rotterdam)
Leeke Reijnders (OTB, TU Delft)
Jan de Graaf (onderzoeker, het pauzelandschap)

Tussenlab 1
Juni 07 - feb 2008

Middels het verstrekken van ± 3 onderzoeksopdrachten worden aan bod gekomen en relevant geachte onderwerpen verder onderzocht/uitgewerkt. Dit ter verdieping en voorbereiding van volgende workshops. Doel is het vergroten van het inzicht in zaken die meespelen bij transformatiegebieden en die van betekenis zijn voor de ontwikkeling van nieuwe, duurzame architectonische en stedenbouwkundige concepten.


Workshop #2 Concepten voor de Tussentijd
februari 2008

Vraagstellingen: Wat zijn duurzame en flexibele concepten voor de vaak jarenlange ‘tussentijd’ in transformatiegebieden?
Lezing: bij STROOM: Urban Catalyst (Berlijn). O.v.


TussenLAB 2
januari 2008 - oktober 2008

Concepten voor de tussentijd
Middels het verstrekken van 2 à 3 deelstudies worden aan bod gekomen en relevant geachte onderwerpen verder onderzocht/uitgewerkt.


Workshop #3 Concepten voor Transformatiewijzen
oktober 2008

Uitkijk:

Symposium voor de Tussentijd
Zomer 2009