Verslag
Bijeenkomst Mobiel Projectbureau OpTrek in het kader van Hotel Transvaal

Datum: Zaterdag 24 juni 2006
Locatie: Turks restaurant TADIM, Transvaal, Den Haag

In opdracht van mobiel projectbureau OpTrek uit Transvaal, Den Haag, heeft het architectenbureau RAL2005 een concept bedacht waarbij een structurele methode wordt aangereikt om stedelijke ontwikkelingsgebieden tijdens hun transformatiefase op bijzondere wijze te herwaarderen: Hotel Transvaal.

Hotel Transvaal, * - ***** Hotel van de Tussentijd (2006) biedt door zijn uniek concept kansen om één van de negatieve gevolgen van de herstructureringsfase, het overschot aan ongebruikte ruimte, als potentie van de wijk te benutten. De grootschalige sloop en nieuwbouw in Transvaal, de herstructurering duurt hier tot 2014, leiden tot leegstaande panden, braakliggende terreinen en een snel veranderende sociale structuur door wegtrekkende en nieuwe bewoners. In plaats van deze periode en de ontstane tussenruimtes af te schrijven ontwierp RAL2005 Hotel Transvaal een methode om dit soort gebieden te herwaarderen. Hotel Transvaal gebruikt juist deze tussenruimtes die ontstaan door de veranderingen in de wijk. In slooppanden, nog niet verkochte nieuwbouwwoningen, op braakliggende terreinen en in ongebruikte ruimtes bij bewoners thuis worden op bijzondere wijze door kunstenaars en winkeliers uit de buurt 1-5 sterren hotelkamers ingericht. Het aanbod van kamers is zeer gevarieerd in prijs, luxe en aankleding, zodat er voor ieder, zakenlieden, daklozen, studenten en toeristen, een plek is.
Hotel Transvaal maakt gebruik van bestaande voorzieningen uit de wijk zoals horeca, winkels, de grootse markt van Europa maar ook van de Turkse kapper op de hoek. De bestaande infrastructuur van de wijk wordt opgenomen in het hotel waardoor Hotel Transvaal het grootste hotel van de wereld is. De wijk wordt Hotel.
Met Hotel Transvaal leggen de initiatiefnemers een visie neer voor lokaal en landelijk herstructureringsbeleid. Overal in Nederland gaan wijken op de schop. Daarmee verdwijnt wellicht de verpaupering, maar ook de geschiedenis van de plek. Hotel Transvaal vult het vacuüm in de tussenfase, waardeert deze op, zoekt aanknopingspunten om het verleden met de toekomst te verbinden en laat zien dat gebieden in transformatie wel degelijk potentie hebben. Hotel Transvaal is een duurzame, flexibele methode om ruimtes die ontstaan door herstructureringsprocessen te benutten en te herwaarderen.

Mobiel projectbureau OpTrek en RAL2005 nodigden op 24 juni 2006 een twintigtal mensen uit de politiek, buurt, toerisme, wetenschap en cultuurwereld uit om als gasten te komen logeren in Hotel Transvaal en te debatteren over de potentie en mogelijkheden voor een continuering van Hotel Transvaal in de toekomst.
Op 25 juni werd het Hotel door wethouder Marnix Norder, Geert ten Hertog van woningcorporatie Staedion en Sabrina Lindemann van OpTrek feestelijke geopend en was voor 1 dag voor publiek te bezichtigen.

Deelnemers debat:
Minouche Abbe, manager Team Transvaal Schoon, Heel en Veilig, gemeente Den Haag
Laura Beekenkamp, kunstenaarsorganisatie OpTrek
Marieke Bolle, gemeenteraadslid PvdA Den-Haag
Atalay Celenk, Stichting Buurtdebatten Transvaal
Huub Donken, STEK, stad en kerk
Willem Giezeman, R4R, Residents for Regeneration
Liesbeth Groeneveld, Vestia Zuidoost
Maarten Hajer, politicoloog, Universiteit van Amsterdam
Geert ten Hertog, ontwikkelingsmanager vastgoed woningbouwcorporatie Staedion
Jan Konings, RAL2005
Sabrina Lindemann, kunstenaarsorganisatie OpTrek
Annemiek Linguard, City Mondial
Luc Meuwese, voorpost ambtenaar, Gemeente Den Haag OCW
Ati Mol, trajectadviseur Kunst en Cultuur / Natuur en Milieu, Fonds 1818
Marnix Norder, wethouder Ruimtelijke Ordening, Stedelijke Ontwikkeling en Wonen Den-Haag
Arnold Reijndorp, stadssocioloog, Universiteit van Amsterdam
Arno van Roosmalen, directeur Stroom Den Haag
Koos Stolk, wijkagent Transvaal
Siebe Thissen, CBK Rotterdam
Els Westerhuis, Directeur Transvaal College

Gespreksleiding: Lucas Verweij, directeur Academie voor Bouwkunst Rotterdam
Verslaglegging: Joost Zonneveld

Introductie
Jan Konings licht het idee achter Hotel Transvaal toe. Hotel Transvaal is het eerste en enige hotel in de wijk, en heeft nu zeven kamers op verschillende plekken, waarvan twee kamers zijn ingericht door kunstenaars, een door Ramon Lachmansingh van de Hindoestaanse winkel Bharatkings van de Paul Krugerlaan, een kamer ligt in het Marokkaanse Ouderentehuis, Dar Es Salaam en twee in de modelwoning van Vestia Zuidoost. Het hotel heeft uiteenlopende prijsklassen en dus verschillende sterren (van 1 tot 5).
Het hotel kan plaats bieden aan toeristen, maar bijvoorbeeld ook een tijdelijke slaapplaats bieden aan gasten van migranten die voor een bruiloft enkele dagen op bezoek zijn.
Hotel Transvaal kan in een behoefte voorzien en tegelijkertijd een middel zijn tegen de leegstand in sloopwoningen en niet verkochte nieuwbouw. Omdat de transformatie van Transvaal nog jaren gaat duren en 3000 woningen vervangen worden door 1600 nieuwe, zullen voldoende tijdelijke hotelkamers voor handen zijn.
RAL 2005 is door OpTrek uitgenodigd om een project in Transvaal te realiseren; zij ontwierpen het concept voor Hotel Transvaal. Het hotel begint dan ook vanuit de kunst, maar de grote vraag tijdens het debat (dat gecombineerd wordt met een maaltijd in het Turkse restaurant TADIM in TRansvaal) is of andere partijen het hotel door willen zetten en hoe dat dan zou moeten. De deelnemers werd gevraagd kleur te bekennen en duidelijk te maken wat ze voor het hotel kunnen betekenen.

Imago
Er was nog niet eerder een hotel in Transvaal omdat investeerders bang zijn voor het negatieve imago van de wijk. De publiciteit die Hotel Transvaal nu krijgt laat zien dat het idee aanspreekt, alhoewel sommigen het jammer vinden dat toch steeds weer de nadruk op de verpauperde wijk wordt gelegd. Hotel Transvaal kan kans van slagen hebben als de wijk erbij betrokken wordt.
Wethouder Norder vindt dat de inzet kwaliteit moet zijn, die de wijk ontstijgt. Hotel Transvaal kan de wijk als interessante stadswijk neerzetten en zelfs een merk worden. Volgens Van Roosmalen is dat zelfs het belangrijkste aspect: Hotel Transvaal als icoon. Om zijn argument kracht bij te zetten noemt hij Hotel California, het bekendste hotel ter wereld dat echter niet bestaat.
Reijndorp vindt het interessant dat vreemdelingen een wijk binnengehaald worden die welkom geheten worden. Het zorgt voor vluchtigheid en passanten in een wijk. Hij ziet wel wat in het mee laten functioneren van de wijkvoorzieningen in het hotel. Het hotel komt de levendigheid in de wijk ten goede.

Hotel Transvaal als kans voor de wijk
Tijdens het debat komen de volgende varianten voor het hotel naar voren.

Hotel als kunstwerk
Van Roosmalen vindt dat het hotel vooral als kunstwerk gezien moet worden. Het gaat om het veranderen van de blik over wat Transvaal is. Reijndorp reageert daarop met de vraag ‘hoe lang een kunstwerk mag duren’. Een eenmalig item op het NOS journaal is volgens hem een beetje kort voor een perspectiefverschuiving. De meeste aanwezigen vinden dat Hotel Transvaal wel potentie heeft om verder ontwikkeld te worden. Daarvoor zijn de volgende varianten genoemd:

Dagelijks geopend hotel
Het hotel krijgt een organisatie of de organisatie wordt bij bestaande bedrijven in de wijk ondergebracht. Een variant hierop is het adopteren van een hotelkamer door de buren, als een soort Bed&Breakfast waardoor bovendien contact ontstaat tussen bezoeker en bewoners van Transvaal.

Tijdelijke opening
Hajer vraagt zich af hoe echt het hotel moet zijn. De transitie van de wijk is al een moeilijk proces. Hij ziet meer in een tijdelijke opening van het hotel, bijvoorbeeld tijdens de eerste week van het nieuwe studiejaar om studenten een plek in de stad te geven.
Giezeman ziet ook meer in programmering van het hotel rond specifieke gebeurtenissen en festivals in de stad. Dat biedt goede mogelijkheden om specifieke doelgroepen te bereiken.

Een ‘echt’ en een low profile hotel
Ten Hertog ziet kansen voor een combinatie van een ‘echt’ hotel en Hotel Transvaal. Een echt hotel (bijvoorbeeld zoals Hotel Bazar in Rotterdam, allochtoon en commercieel) zou ook de organisatie van Hotel Transvaal op zich kunnen nemen, maar dat laatste ziet hij vooral als een middel om iets tegen de leegstand te doen. Hij ziet geen rol als uitbater van het hotel weggelegd voor de woningcorporaties.

Onderneming Hotel Transvaal
De meeste aanwezigen voelden voor het ontwikkelen van kunstwerk Hotel Transvaal naar een onderneming/stichting Hotel Transvaal. Het biedt volgens hun potentie om de wijk op een andere wijze te laten functioneren en het stigma kwijt te raken. Als voor die optie gekozen wordt moet wel een aantal zaken geregeld worden.

Ondernemer(s). Verschillende partijen, waaronder de gemeente hebben beloofd Hotel Transvaal onder de aandacht te brengen van mogelijk geïnteresseerde ondernemers en andere relevante partijen.
Kamers. Daarover moeten afspraken gemaakt worden met de woningcorporaties.
Businessplan. Bolle wijst op de marketing van het ‘cult hotel’, zoals ze het noemt. Ze denkt dat studenten van de opleiding Toerisme aan de Hogeschool een businessplan kunnen schrijven. Dat is nodig om ‘de markt te zoeken die bij Hotel Transvaal past’. De deelnemers zijn overtuigd van het feit dat er een markt moet zijn voor mensen die het leuk vinden om een paar nachten in een slooppand te slapen. Mol merkt echter op dat de marketing door de beste mensen gedaan moet worden en niet door studenten die slecht begeleid worden.
Netwerkbenadering. Celenk zou graag nu al in de discussie meer bewoners en buurtorganisaties bij Hotel Transvaal willen betrekken. Lindemann geeft aan dat bewust gekozen is om eerst met stakeholders te praten en dan de bewoners aan de beurt te laten komen. Het is dus wel uitdrukkelijk de bedoeling om de wijk in het initiatief te betrekken.
Logistiek. Hotel Transvaal is logistiek gezien zo’n beetje het grootste ter wereld en zal ook voortdurend veranderen, dat vraagt om een goede organisatie. De logistiek is nog niet geregeld, dat is iets voor mensen die het project verder moeten helpen, de kunstenaars zijn geen ondernemers met verstand van horeca. Zij hebben het idee geleverd en de eerste stap gezet om de partijen bij elkaar te zetten die het idee uiteindelijk “handen en voeten” kunnen geven.
De vraag is wie de logistiek moet regelen; het ophalen van de sleutel, het afrekenen van de kamer, het ontbijt, de was, een plek voor het ontbijt etc. Konings: de gast komt naar een centrale plek in de wijk, dat is nu de sigarenboer, krijgt daar de sleutel en een kaart waar de locaties van de kamers op staan, net als handige voorzieningen in de wijk. Er zou een organisatie kunnen zijn in de wijk die de receptiefunctie op zich neemt. Scholen en werkgelegenheidsprojecten kunnen betrokken worden.
Snelheid. Het idee moet snel een vervolg krijgen anders is het momentum weg. Het zou na de zomer eigenlijk al moeten draaien. Wethouder Norder wil helpen om de juiste mensen te bereiken. Mol benadrukt dat anderen met de juiste expertise het idee over moeten nemen en dat OpTrek niet met het vervolg opgezadeld moet worden.
Inhoud. Afhankelijk van de gekozen variant zal inhoudelijk geschaafd worden aan het idee.
Tijdens het debat werden ook suggesties gegeven. Zo werd opgemerkt dat het hotel een foyer zou moeten hebben, omdat mensen elkaar daar kunnen ontmoeten.
Het idee van Donken om ook ex-gedetineerden en ex-verslaafden in het hotel een plek te geven, haalde het uiteindelijk niet. Het hotel moet niet verward worden met begeleid wonen, was de heersende opinie.

Commitment
Het debat stond in het teken van commitment aan de verdere ontwikkeling van Hotel Transvaal. Wethouder Norder vindt het hotel van belang voor de levendigheid in de wijk. Wel gelooft hij meer in tijdelijkheid dan in een structureel bedrijf, maar is bereid om het hotel 1,5 a 2 jaar financieel te steunen. Ten Hertog is bereid te praten over het ter beschikking stellen van panden voor het hotel. Voorpostambtenaar Meuwese en de leiding van Wijkbeheer, mevrouw Abee, willen meepraten over hoe het project verder gebracht kan worden en bezien of zij vanuit hun sector ook geld ter beschikking kunnen stellen.

Afgesproken wordt dat de volgende mensen binnen een week bijeenkomen om vervolgafspraken te maken:
Atalay Celenk, Koos Stolk, Minouche Abbe, Annemiek Linguard, Els Westerhuis, Geert ten Hertog, Marieke Bolle, Arno van Roosmalen en de initiatiefnemers van Hotel Transvaal.

24 juni 2006