Sloophout als kunst

Sandra Spijkerman

Sinds het einde van de jaren zeventig bouwt de japanse kunstenaar Tadashi Kawamata (1953) over de hele wereld constructies van sloophout. Hoewel hij in ons land bekend is om het anderhalve kilometer plankier dat hij samen met de groep verslaafden van de Brijderkliniek in de polders bij Alkmaar realiseerde (1996-1999), is dat niet zijn eerste werk in Nederland. In 1986 was hij al eens aan het Spui in Den Haag actief.

De oude huizen daar werden destijds gesloopt om plaats te maken voor de nieuwbouw van architect Herman Hertzberger, waar later onder andere Stroom Haags centrum voor beeldende kunst een nieuw onderkomen vond. Het laatste pand dat voor de sloop overeind stond heeft Kawamata van een tweede huid van sloophout voorzien. Na zestien jaar keert hij terug naar Den Haag om bij Stroom een nieuwe installatie te tonen en voor het eerst een overzicht van zijn fotoarchief te presenteren. Dit fotoarchief is in samenwerking met de Haagse fotograaf Leo van der KIeij tot stand gekomen.
" Kawamata zocht iemand die zijn werk registreerde," vertelt Van der KIeij over hun eerste kennismaking in 1986. "En dan niet alleen het resultaat, maar juist ook de weg er naar toe. Die is voor hem nog belangrijker. Ik werd getroffen door zijn werkdrift en overgave. Na het werk hebben we vaak samen een biertje gedronken, en gegeten. Ik hoef hem nooit iets uit te leggen," vult Kawamata hem aan, "hij gaat altijd zijn eigen gang en ik weet dat het goed komt".
Inmiddels heeft Van der KIeij wereldwijd zo'n 32 projecten vastgelegd en bestaat zijn Kawamata-archief uit een dikke 50.000 foto's. Om iets daarvan te tonen bedacht het tweetal een 'sentimental journey' langs acht tot tien plaatsen waar Kawamata al eerder projecten heeft gerealiseerd. "Al naar gelang de situatie pas ik de tentoonstelling aan. Dit bij Stroom is een pilot. Nu zijn er 4.000 foto's in het digitale archief te bezichtigen. Dat zullen er steeds meer worden. Volgend jaar mei is het archief te zien in Schloss Moyland in Duitsland. Daar wil ik een echte brug gaan bouwen tussen mijn archief op de begane grond en dat van Joseph Beuys op de tweede verdieping. ‘Dat wordt een mooie metafoor:'

Bij de tentoonstelling bij Stroom moet je tussen twee prachtige, gekromde wanden van sloophout door, om vervolgens uit te komen bij een muur met maquettes en (actie)foto's van de verschillende projecten in Den Haag. Aan de achterzijde daarvan bevindt zich een collage van foto's en prints gelardeerd met trefwoorden als 'eten en drinken', 'hout' of een jaartal of plaatsnaam.
Uit de tentoonstelling blijkt goed waar voor Kawamata de accenten liggen. Voor elk project zoekt hij samenwerking met anderen. Samen eten, drinken, discussiëren zijn net zo belangrijk als het samen werken. Bovendien lijkt een project nooit echt af. Het wordt immers na een tijdje weer afgebroken. Het gaat Kawamata dan ook niet om het resultaat. "Mijn werk is, evenals het gewone leven, een alsmaar voortdurend proces. Daarom vind ik het ook prettig om in de openbare ruimte te werken. Daar krijg je echte reacties. Je zou mijn kunst 'reactional art (reactiekunst)' of 'cast ball art (vang- balkunst)' kunnen noemen",

Behalve in de tentoonstellingsruimte van Stroom, heeft Kawamata elders in Den Haag nog een project gedaan. In de Scheeperstraat in Transvaal nam hij het pand van 'OpTrek' onder handen. 'OpTrek' is een tijdelijke projectorganisatie die vanuit een telkens verhuizend kantoor kunstprojecten gaat organiseren. Als vertrekpunt van die projecten dient het fenomeen van de afbraakbuurt met alle sociale en ruimtelijke aspecten die daarbij horen. Kawamata is als eerste kunstenaar bij 'OpTrek' aan de slag gegaan. Zijn constructie - buiten gesloten, naar binnen toe steeds transparanter - heeft voelbaar invloed op het gebruik van het pand. Helaas mocht de constructie buiten aan de voorgevel van de brandweer slechts een week bestaan. Dat is jammer, want het gaf de overzichtstentoonstelling bij Stroom net dat extra beetje inzicht. Bij 'OpTrek' kon je daadwerkelijk ervaren hoe Kawamata leven en kunst met elkaar weet te verweven.

Kawamata, Installatie Spui 2002 Photo Archives 1986-2002; '32 projecten door Leo van der Kleij' t/m 18 januari 2003 te zien bij Stroom hcbk, Spui 193'195 te Den Haag. Di t/m za 12-17 uur. Info op internet;
www.stroom.nl


Andere artikelen uit Trouw:

Volgen nog..