Banken werken mee aan gettovorming

Als banken aan mensen weigeren hypotheken te verstrekken omdat zij geen fiducie hebben in de wijk waar mensen wonen, werken ze er aan mee dat die wijk in een negatieve spiraal terecht komt. Zoiets kwam eerder voor in Amsterdam en Rotterdam, maar nu heeft Den Haag ook met het probleem te maken.

door Anne Mulder / MerdanYagmur

Als financiële instellingen voor bepaalde buurten geen of onder minder gunstige voorwaarden hypotheken verstrekken, is er sprake van redlining. Het begrip 'redlining' heeft zijn oorsprong in Boston waar in de jaren dertig stadskaarten werden ontdekt waarop met rood was aangeven welke wijken uitgesloten waren van de mogelijkheid een hypotheek af te sluiten. Deze uitsluiting vindt plaats als financiële instellingen er geen vertrouwen in hebben dat mensen in bepaalde wijken hun hypotheek afbetalen. Zij vermoeden dat de vastgoedprijzen daar zullen gaan dalen. De financiële instellingen achten het risico dat de koper zijn huis slechts voor een lagere prijs weer kan doorverkopen en daardoor de hypotheek niet kan aflossen, te groot. Dit risico wordt nog groter tijdens een economische recessie waarin de huizenprijzen dalen. Wijken waar zich dit verschijnsel voordoet, raken in een negatieve spiraal. Het verval van een buurt en dalende prijzen zijn aanleiding voor het apart zetten van een buurt waardoor verval en verpaupering nog verder toeneemt. Uit een studie van Manuel Aalbers 'Redlining in Nederland' bleek dat deze praktijk voor komt in Rotterdam en Amsterdam. Wij hebben uit gesprekken met makelaars sterk de indruk gekregen dat het euvel ook in Den Haag voorkomt. Dit gaat aan de hand van postcodes. Een aantal financiële instellingen verleent geen hypotheken aan mensen met een 'verkeerde' postcode. In Den Haag betreft dit de postcodes 2525 en 2572, zijnde de Schilderswijk en Transvaal, wijken met een laag gemiddeld inkomen en relatief veel allochtonen. Mensen die hier wonen kunnen bij deze financiële instellingen niet terecht voor hun hypotheek en moeten noodgedwongen uitwijken naar een andere hypotheekverstrekker. Dit beperkt hun keuzevrijheid waardoor ze meestal meer moeten betalen. Het betreft hier zowel hypotheken op huizen als op bedrijfspanden. Hypotheekverstrekkers die wél hypotheken verstrekken in deze buurten leggen hypotheekaanvragen onder de microscoop. Ze vragen soms zelfs een verklaring van goed gedrag van de werkgever waarbij ook nog wordt gecontroleerd of het bedrijf waar de hypotheeknemer werkt zijn belastingen en sociale premies betaald.

Daar komt nog bij dat financiële instellingen zeer terughoudend zijn met het verstrekken van hypotheken aan mensen die werken via uitzendbureaus. Loon ontvangen met werk via uitzendbureaus wordt niet gezien als vast inkomen. Allochtonen werken relatief vaak via uitzendbureaus. Soms al jarenlang zodat er langzamerhand wel degelijk sprake is van een vast inkomen. Helaas leidt deze algemene regel ertoe dat mensen die hard werken via een uitzendbureau uitgesloten zijn van een hypotheek.. Zo is in Den Haagde situatie ontstaan dat de gemeente en het rijk vele miljoenen euro's uittrekken voor het opknappen van wijken als de Schilderswijk en Transvaal en het stimuleren van economische bedrijvigheid, terwijl de bewoners van deze wijken belemmerd worden als zij hun geld willen investeren in een eigen huis of eigen bedrijf. Niet alleen de mensen die een huis willen kopen zijn de dupe van 'redlining' maar ook hele wijken. De huizen prijzen dalen, de verpaupering neemt toe en uiteindelijk kopen huisjesmelkers de huizen in deze wijken op om ze tegen woekerprijzen te verhuren aan illegalen. Deze illegalen wonen soms met twintig personen onder mensonterende omstandigheden in een huis met alle brandgevaarlijke en overlastgevende situaties van dien. Zo komt een wijk in een neerwaartse spiraal waaruit nauwelijks meer te ontsnappen valt. Wat ons betreft komt aan deze neerwaartse spiraal een eind. Natuurlijk, geld is schuw. Financiële instellingen willen een zo'n groot mogelijke zekerheid dat klanten de hypotheek zullen aflossen. Het is ook logisch dat risicovollere hypotheekleningen belast worden niet een hoger rentepercentage. Maar het moet gaan om een individuele beoordeling van de lener en het onroerend goed. Financiële instellingen kunnen het niet maken om hele wijken uit te sluiten. Wellicht kunnen financiële instellingen een genuanceerder beleid voeren door zich meer te verdiepen in de wijk en de daarin wonende individuen. Voor financiële instellingen heeft dit als voordeel dat ze nieuwe doelgroepen kunnen aanboren en daarmee meer omzet kunnen genereren. Als VVD-fractie vinden we daarom dat op korte termijn de wethouders economische zaken, ruimtelijke ordening en integratie om de tafel moeten gaan zitten met de financiële instellingen om te zien hoe een eind gemaakt kan worden aan redlining in Den Haag. Wellicht kan de Nationale Hypotheek garantie hierbij helpen. De Nationale Hypotheekgarantie neemt een deel van het risico dat een financiële instelling loopt bij hypotheek verstrekking weg door borg te staan. Wanneer een koper een hypotheek afsluit om een woning te kopen kan hij een Nationale Hypotheekgarantie aanvragen. Bij een lening staat dan het Waarborgfonds Eigen Woningen borg voor de terugbetaling aan de hypotheekverstrekker. Daarnaast zou er meer ruchtbaarheid gegeven kunnen worden aan de tot nu toe nauwelijks bekende koopsubsidie die in het leven is geroepen door het rijk om het eigen woningbezit te stimuleren. Den Haag verdient het niet dat bepaalde financiële instellingen hele wijken uitsluiten.

Anne Mulder en Merdan Yagmur zijn lid van de Haagse gemeenteraad (VVD)